Tibet: Met de hemeltrein naar Lhasa

Reisverhaal

Culture

Tibet
+1

De komende 23 uur bevind ik me vrijwel constant boven een hoogte van 4000 meter. Prachtige, ruige landschappen razen voorbij. De diversiteit is groot en robuuste bergtoppen en woestijnlandschappen wisselen elkaar af. Ik zie grote blauwe meren, kuddes schapen, grazende yaks, tenten van herders, traditionele dorpjes en een fabelachtig wit niemandsland. Ik zit in de trein van Xining naar Lhasa, geen luxe trein, maar een ware belevenis. Het begin van mijn reis door Tibet.

Eenmaal in het Tibetaanse hooggebergte passeren we bergen met besneeuwde toppen. In de trein is te zien op welke hoogte we op dat moment rijden. Nieuwsgierigheid maakt zich van mij meester en ik besluit een kijkje te nemen. De meter geeft aan dat we een hoogte van 4835 meter bereikt hebben. Desondanks voelen we ons nog steeds goed. De grond is op deze hoogte permanent bevroren, een fenomeen dat ‘permafrost’ genoemd wordt. Met name ’s nachts, als de sterren de grond verlichten, voelen we ons net een astronaut en is het alsof we op het mysterieuze landschap van de maan zijn geland. We gaan slapen en worden midden in de nacht wakker. Toch maar weer even kijken hoe hoog we inmiddels zitten: 5052 meter, bijna het hoogste punt. Bijna bereiken we 'het dak van de wereld'. Rond half zeven ontwaken we definitief en genieten we van ons laatste ontbijt aan boord van de trein. Terwijl we langzaam het station van Lhasa binnenrijden, werp ik nog snel een laatste blik op het schitterende landschap. We zijn in Tibet, wat een heerlijk gevoel.

Lhasa ligt op 3650 meter hoogte en daarmee lager dan het grootste gedeelte van de treinrit. Ik loop naar de uitgang en doe dit klaarblijkelijk te snel. Na een paar passen ben ik buiten adem. Ik heb de hoogte en ijle lucht ietwat onderschat en vervolg mijn weg op een flink lager tempo. Bij de uitgang ontmoet ik mijn gids: een jonge, hippe Tibetaanse dame genaamd Ba Sang Dol Ma. Terwijl we naar ons hotel rijden krijg ik direct instructies om veel water te drinken, geen spicy food te eten en niet te douchen om kou en hoofdpijn te voorkomen.
Tijdens de eerste korte wandeling door Lhasa valt me op dat het veel moderner is dan ik had verwacht. In Nieuw Lhasa, het Chinese gedeelte, domineren hoge gebouwen de skyline. Dit is nou niet bepaald het eerste wat in me opkomt als ik denk aan de Tibetaanse Architectuur. In Old Lhasa staan daarentegen veel traditionele Tibetaanse huizen die te herkennen zijn aan etnische decoratie en wit met zwarte kozijnen. Ieder Tibetaans huis heeft gebedsvlaggetjes op het dak. Daarnaast is het verplicht dat op ieder huis, zelfs in afgelegen gebieden, een Chinese Vlag wappert en moet in elk huis een portret van de Chinese president hangen. De Tibetaanse vlag is strikt verboden. Gedurende de wandeling door Lhasa vraag ik mijn gids naar de Chinese bezetting in 1950. Geschrokken kijkt ze om zich heen. “Peaceful liberation”, corrigeert ze mij. Ze vertelt mij dat er in iedere straat politiecontrole is en dat er spionnen rondlopen. Het is duidelijk dat ik in het openbaar op mijn woorden moet letten. Mijn gids vraagt naar de mooie reizen die ik maak en geeft aan dat het voor haar een droom is om de wereld te ontdekken. De Chinese overheid heeft de Tibetanen een identiteitskaart verstrekt, waarmee ze alleen naar China mogen reizen. Het is een deel van de onvermijdbare geschiedenis.

Nergens ter wereld heb ik het boeddhisme zó intens beleefd zien worden. Het land is zo puur en mystiek dat het eigenlijk niet in woorden is uit te drukken. De volgende dag breng ik als eerste een bezoek aan het Potala Paleis. Wie Lhasa binnenrijdt, ziet direct dit prachtige bouwwerk boven de stad uitrijzen. Het is het hoogst gelegen paleis ter wereld en tevens het voormalig woonhuis van de Dalai Lama(s). Dalai Lama de vijfde, en de huidige Dalai Lama de veertiende, zijn samen de belangrijkste spirituele leiders in de geschiedenis van de Tibetanen. Het overlijden van Dalai Lama de vijfde is zelfs 12 jaar geheim gehouden. Over de huidige Dalai Lama – gevlucht en sinds 1959 in ballingschap in India - mag niet gesproken worden. Enkel het noemen van zijn naam zou al tot problemen kunnen leiden. Het Potala Paleis is een zeer heilige plaats voor de Tibetanen en ik ben erg benieuwd hoe het er van binnen uitziet. Ik beklim in rustig tempo, de 400 trappen naar boven om de verschillende heilige kamers van binnen te bekijken. Eens per jaar wordt het paleis voor een belangrijk festival door duizenden vrijwilligers, zowel jong als (heel) oud, opnieuw geschilderd. Alles voor ‘good karma’. Ik ben hier getuige van en zie de diverse vrijwilligers aan het werk. De verf wordt gemaakt van melk, suiker en witte kalksteen. Het Potala Paleis is tegenwoordig eigendom van de Chinese overheid. Er woont niemand meer en overal hangen bewakingscamera’s.

In de middag bezoeken we Sera Monastery. Het klooster is 598 jaar oud en er wonen vandaag de dag nog ongeveer 600 monniken. Van zaterdag tot en met vrijdagmiddag bestaat de mogelijkheid hier een debat bij te wonen in de binnentuin. Het is bijzonder om de monniken met elkaar in debat te zien. Op een interactieve manier wordt getest wat zij die ochtend hebben geleerd over het boeddhisme. Een monnik zit op de grond en een ander staat ervoor. Bij het stellen van de vragen klappen de monniken in hun handen of stampen ze op de grond. Dit om hun vraag kracht bij te zetten. Met een handgebaar geven ze aan of de vraag goed of fout beantwoord is. Als de monnik met de ‘praybeat’ (ketting met 108 kralen) zwaait, vraagt hij Boeddha om kennis. Erg gemakkelijk is het niet meer om monnik te worden in Tibet. Het aantal monniken wordt bepaald door de Chinese overheid. Voordat zij monnik mogen worden, dienen jongens eerst naar school te gaan en Mandarijn te leren. Vervolgens dienen zij een test af te leggen.

De volgende dag bezoek ik de meest heilige tempel van Tibet: de Jokhang Tempel. Deze imposante constructie ligt midden in Old Lhasa en is het spirituele hart van Tibet. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat komen hier Pelgrims aan die vaak weken onderweg zijn geweest. Ik zie vele pelgrims de Kora lopen en ik loop de ronde met hen mee. Kora betekent letterlijk ‘volg de Boeddha’. Sommige pelgrims maken elke drie passen gebedstekens, gaan dan door de knieën, schuiven met de handen op de grond naar voren en gaan vervolgens languit liggen. Dit ritueel heeft ertoe geleid dat enkele pelgrims een blaar op hun voorhoofd hebben. De pelgrimstocht staat symbool voor boetedoening en deelnemers zuiveren hiermee hun karma. Wederom kijk ik mijn ogen uit.

In heel Tibet zijn gebedsmolens te zien. De gebedsmolen is een metalen cilinder op een handvat, die in de richting van de klok rondgedraaid wordt. In deze cilinder zitten rollen met mantra's bedrukte of beschreven papiertjes. De bekendste mantra in Tibet is de spreuk 'Om Mani Padme Hum', vrij vertaald ‘Ik eer de parel in de lotus’. De spreuk staat op gebedsvlaggetjes en op stenen die her en der te vinden zijn. Altijd en overal prevelen de Tibetanen deze spreuk, met als voornaamste reden het karma te verhogen. Door het ronddraaien van een gebedsmolen gaat de spreuk op in de wind, zodat uiteindelijk iedereen van dit goede karma kan meegenieten. In alle boeddhistische kloosters en tempels branden kaarsen gemaakt van yakboter en wierook. Gedurende mijn reis door Tibet blijft deze kenmerkende geur dan ook steeds terugkomen. Op het moment dat ik dit reisverslag over Tibet schrijf, ruik ik de smeltende boter en wierrook in mijn sjaal en brengt het alle herinneringen terug van de unieke reis door Tibet die ik heb mogen maken.

Reizen