Oman, een bewierookt land

Tegenstellingen markeren niet alleen de geschiedenis van Oman, maar ook de natuur en de bezienswaardigheden bieden ons grote verrassingen.

Oman, ten zuiden van het Arabische schiereiland Saoedi-Arabië, is voor velen onbekend, zij het dat het land een zekere bekendheid geniet vanwege haar olierijkdommen. Twee kenmerken hebben de geschiedenis van het land bepaald, de aanwezigheid van wierook en olie en de 1.700 kilometer lange kustlijn, onderbroken en doorsneden met baaien en wadi’s, die natuurlijke havens vormden. Dit had tot gevolg dat zowel de Portugese, als de Nederlandse V.O.C. zich er verdrongen om vestigingen op te richten.

Wierook en mirre  
Reeds in de tijd van de vrouwelijke farao Hatsjepsoet (1503-1482 voor Chr.) bestond er een levendige handel van wierook en mirre met een aantal koninkrijkjes aan de zuidkust van het Arabische schiereiland en met Egypte. Op verscheidene plaatsen in de tempel van Hatsjepsoet zijn afbeeldingen te vinden, die getuigen van de import van wierook en mirrebomen. Even voor het begin van onze jaartelling deden de Romeinen verwoede pogingen om de wierookhandelsroute in handen te krijgen. In 622 begon de Islam zich te verbreiden en tien jaar later was het schiereiland grotendeels Islamitisch. Een korte tijd koloniseerden de Perzen het gebied, maar hun invloed moesten ze uiteindelijk prijsgeven aan de Portugezen en de Hollanders, die steunpunten nodig hadden aan de Arabische Golf. Aangezien deze buitenlanders aan de kust bleven, kon zich in het binnenland een redelijk stabiel sultanaat vestigen. Dit sultanaat werd in de zeventiende eeuw machtig genoeg om een einde te maken aan de Europese inmenging. Er volgt een zeer tumultueuze tijd in de geschiedenis van Oman. Verschillende sultanaten passeren de revue, die nu eens met de Engelsen, dan weer met de Fransen flaneerden.

Britse olieconcessies  
Maar de belangrijkste gebeurtenis vond plaats in 1952, toen het buurland Saoedi-Arabië een poging deed om Oman te annexeren. De Britten, die hun belangen in de gaten hielden, schoten te hulp, maar stelden als voorwaarde dat zij alleen naar olie konden boren en dat uitsluitend met hun toestemming olieconcessies aan andere landen konden worden verleend. De toenmalige Sultan Saïd was bevreesd voor te veel invloeden vanuit het buitenland en besloot om zijn sultanaat als het ware hermetisch af te sluiten voor de rest van de wereld. Er was geen televisie, krant of radio. Visa om naar het buitenland te reizen werden hoogstpersoonlijk en uitsluitend door de sultan verstrekt. Alleen de Britten kregen toegang, maar werden argwanend in de gaten gehouden. Ondanks de olie-opbrengsten bleef Oman een van de armste landen ter wereld en de ontevredenheid nam al snel toe. Kleine communistische groeperingen begonnen zich in het zuiden te roeren en hun stemmen werden meer en meer hoorbaar. De Britten zagen hun belangen in gevaar komen en zochten steun bij de zoon van sultan Saïd, Qabous bin Saïd, die al sinds 1964 ‘huisarrest’ had. Tijdens een geweldloze coup in 1970 zette zoonlief zijn vader af om vanaf dat moment zelf het heft in handen te nemen.

Vooruitgang  
Er kon nu gewerkt worden aan de opbouw en de ontwikkeling van het land. Met westers geld en een doelgericht plan van de Verenigde Naties konden handel, industrie en onderwijs zich ontwikkelen. De vooruitgang is sindsdien niet meer te stuiten. Oman is heden ten dage een Islamitische absolutistische monarchie met sultan Qabous aan het hoofd. Het bestuur van Oman is in principe een one-man show. Sultan Qabous is zowel minister-president, minister van Buitenlandse Zaken als minister van Defensie. Hij tracht de oude stammenstructuur in harmonie te brengen met het moderne bestuur, hetgeen tot nog toe vrij goed lukt. Er zijn geen politieke partijen en er is geen parlement. De sultan wordt wel bijgestaan door een gekozen Raad, maar de uiteindelijke beslissingen berusten bij hem. Hij kondigt per decreet de wetten en verordeningen af en maakt ze ook weer eenzijdig ongedaan. De onderdanen van Oman accepteren dit volledig, niet in het minst door de voorspoed van het land en de stormachtige ontwikkelingen op velerlei gebied. 

De toekomst is nog onduidelijk wat betreft opvolging; de sultan heeft namelijk geen zonen en tot op heden heeft hij niemand naar voren geschoven. Speculeren hierover in een gesprek met Omani’s ‘is not done’. Begrijpt u goed: het politieke klimaat is rustig en de sultan wordt op handen gedragen. Een Arabisch spreekwoord luidt: “Elke Sjeik heeft zo zijn eigen weg”, vandaar dat dit nog een gesluierd geheim zal blijven…