Stadspoorten, kerken, musea, en steegjes - De stad York en haar historie

York heeft een rijke geschiedenis. In 211 stierf daar keizer Septimius Severus en in 306 keizer Constantius Chlorus, waarna het leger diens zoon Constantijn tot keizer uitriep. Eeuwen later veroverden de Vikingen York. Een plaatselijke grap is dat de oude binnenstad bijna geen straten kent: ze heten namelijk bijna allemaal ‘gate’, van het Noorse ‘gata’ (straat), zoals het fraaie ‘Whip-Ma-Whop-Ma-Gate’. De stadspoorten daarentegen heten ‘bar’ en York bezit nog altijd veel middeleeuwse stadsmuur. Daarbinnen ligt een rijkdom aan kerken én de beroemde Minster. Kortom, een sfeervolle stad die u beslist moet leren kennen.

Zelf heb ik een sterke band met York. Na de Tweede Wereldoorlog wilde mijn vader een aantal maanden in Yorkshire werken: dat werd uiteindelijk bijna twee jaar. Door zijn verhalen en onze familievakanties ontwikkelde ik een liefde voor Yorkshire en haar landschap en monumenten. Grote steden vermeed mijn vader echter, dus York ging aanvankelijk aan mijn neus voorbij. Dat veranderde toen ik in York mediëvistiek ging studeren en er bijna twee jaar woonde. The rest is history.

Het Romeinse York  
York is strategisch gelegen waar de rivieren Ouse en Foss samenkomen. In 71 n.Chr. stichtten de Romeinen de stad als Eboracum. Zij lieten duidelijk hun sporen achter: de collectie van het Yorkshire Museum omvat onder meer sarcofagen, altaren en een gebeeldhouwd hoofd van keizer Constantijn. Ook Romeins is een deel van de oude stadsmuur en een resterende verdedigingstoren, de Multangular Tower, die waarschijnlijk door Constantijn is gebouwd. De plattegrond van het oorspronkelijke Romeinse fort is nog herkenbaar in het huidige stadsplan met doorgaande straten als Petergate en Stonegate.

De Vikingen in York  
Na jaren van rooftochten, zoals de beruchte overval op Lindisfarne in 793, werd York in 866 ingenomen door de Vikingen, die zich er vestigden. Jórvík werd het centrum van het door Vikingen beheerste gebied in Noordoost Engeland, de zogenaamde Danelaw. Het in 1984 opgerichte Jorvik Viking Centre biedt een levendig beeld van hoe de Vikingen in York leefden en handelden en beoogt tevens het stereotype beeld van de plunderende Viking te nuanceren.

York in de middeleeuwen  
In 1068 nam Willem de Veroveraar de stad in. Clifford’s Tower herinnert aan Willems twee kastelen waarmee hij York wilde bedwingen. In Yorkshire zelf werden talloze kloosters opgericht. Toch keerde de oorlog telkens terug. Tijdens de Rozenoorlogen (1455-1485) tussen de huizen van York en Lancaster werd in de slag bij Wakefield de hertog van York gedood en zijn zeventienjarige zoon Edmund geëxecuteerd: hun hoofden werden bovenop Micklegate Bar geplaatst. Het karakteristieke van York is haar middeleeuwse karakter: achter de vier resterende grote stadspoorten vinden we er de smalle straten, de typische huizen met overhangende gevels en veel kerken. In de Shambles waan je je weer in de middeleeuwen. Het belangrijkste monument is echter de gotische Minster met haar rijkdom aan middeleeuwse ramen, monumenten en beeldhouwwerk. Hier bracht ik vele uren door: mijn eerste presentatie betrof het grote westelijke raam en mijn allereerste artikel de 14e-eeuwse consolebeelden naast de ramen in het schip. York was een belangrijk centrum voor gebrandschilderd glas, dat we ook in andere kerken zullen aantreffen.

Het latere York  
Ook in York liet de Reformatie zich gelden. De Minster verloor haar schrijn van St. William en ook de rijke abdij van St. Mary werd leeggehaald en grotendeels verwoest evenals de hospitalen van St. Nicholas en St. Leonard: nu resten slechts ruïnes. De Pilgrimage of Grace, een katholieke opstand tegen Hendrik VIII in 1536, faalde en de verwoestingen gingen door, zoals in de abdijen van Rievaulx en Fountains. Ook de Augustijnse priorij van Nostell werd in 1540 opgeheven en verkocht: hier ontstond in de 18e eeuw het landhuis Nostell Priory. 

Het latere York Ook in York liet de Reformatie zich gelden. De Minster verloor haar schrijn van St. William en ook de rijke abdij van St. Mary werd leeggehaald en grotendeels verwoest evenals de hospitalen van St. Nicholas en St. Leonard: nu resten slechts ruïnes. De Pilgrimage of Grace, een katholieke opstand tegen Hendrik VIII in 1536, faalde en de verwoestingen gingen door, zoals in de abdijen van Rievaulx en Fountains. Ook de Augustijnse priorij van Nostell werd in 1540 opgeheven en verkocht: hier ontstond in de 18e eeuw het landhuis Nostell Priory.