De afgelopen jaren heb ik het Afrikaanse continent vele malen mogen bezoeken. Natuurlijk vanuit mijn werk om de reismogelijkheden in de landen te verkennen en de mooiste producten in te kopen, maar ook tijdens privévakanties en de vele bezoeken aan mijn ouders die mijn passie deelden en 6 jaar van hun leven op dit continent hebben doorgebracht. Mijn eerste ervaring blijkt achteraf een van de meest bijzondere te zijn geweest. Iets wat ik in die tijd natuurlijk nog niet wist. Ter voorbereiding op wat nu ExperienceTravel is, vloog ik in 1997 naar Zimbabwe waar ik aankwam in de stad Harare. Via mijn toemalige compagnons had ik vernomen dat de ultieme vorm van beleving een kanosafari op de Zambezi rivier moest zijn. Zelf was ik nog nooit buiten Europa geweest, maar het avontuur lonkte en ik besloot 14 weken naar Zimbabwe te reizen om dit bijzondere land te ontdekken. Tot dat moment wist ik niets van Afrika, laat staan dat ik wist wat er in Zimbabwe allemaal mogelijk was.
Kariba
Vanuit de hoofdstad Harare reisde ik door naar het noorden van Zimbabwe tot bijna aan de grens met Zambia, naar het dorpje Kariba. Kariba was mijn eerste ervaring met wat men in Afrika een dorpje noemde. Mensen leefden in hutten van stro die overal en nergens waren neergezet. Als je iets rijker was had je een klein stenen/betonnen huisje waar de rook door alle spleten naar buiten kwam, omdat een intern vuur zorgde voor een maaltijd, warmte in je huis en het hield de muggen buiten. Ik kan me nog herinneren dat er op het ‘plein’ - een zandvlakte waar jong en oud rondhing, met elkaar praatte, voetbalde of simpelweg niets deed – een Spar supermarkt stond. Iets wat in 1997 voor een groot gedeelte in het Nederlands straatbeeld al was verdwenen. Maar het meeste indruk maakten de loslopende wilde olifanten. Ik verbleef bij kennissen van mijn voormalig compagnons die mij hadden opgehaald. Onderweg moesten we twee keer stoppen, omdat olifanten de weg blokkeerden. Zo leerde ik al snel dat ik op een continent was gekomen waar de dieren de baas zijn en de mensen wachten totdat zij hun weg kunnen voortzetten. Ik zag het respect voor deze dieren, maar men deed hier zo normaal over dat ik me toen niet realiseerde dat dit dier ook erg gevaarlijk kan zijn (hierover later meer). Op de tweede dag dat de zon opkwam realiseerde ik me dat Kariba aan een van de grootste kunstmatig aangelegde meren in de wereld ligt; Lake Kariba, met aansluitend een mooi safaripark; Matusadona National Park. Later leerde ik dat de mooiste safariparken in Afrika vaak in een waterrijk gebied liggen wat bijdraagt aan de variatie van de wildpopulatie. Simpelweg omdat dieren het water opzoeken. Enkele voorbeelden zijn de Okavangodelta in Botswana, de South Luangwa rivier in Zambia, de Mara rivier op de grens tussen Kenia en Tanzania (bekend om de migratie) en niet te vergeten de Zambezi rivier waar Mana Pools National Park ligt.
Mana Pools National Park
De volgende dag reden we in open jeeps 400 kilometer in noordelijke richting naar Mana Pools National Park. Later begreep ik dat het ook mogelijk was om met een klein propeller vliegtuigje naar dit bijzondere safaripark te vliegen. In het begin liepen er regelmatig mensen langs de weg, met name vrouwen met manden en emmers water op hun hoofd of mannen in het bezit van het lokale bier ‘chibuku’ genaamd. Een beeld dat ik later overal in Afrika ben tegengekomen. Naarmate we verder reden werd het aantal mensen en dorpjes langs de weg spaarzamer. Het leek of we wegreden van de bewoonde wereld. De natuur werd ruiger en steeds vaker passeerden we dieren als antilopen, en regelmatig zagen we olifanten langs de weg aan een boom eten. Uiteindelijk kwamen we aan in Mana Pools National Park. We reden door een slagboom, maar zowel links als rechts van de slagboom was geen afzetting. Ik zag in dat een Nationaal Park een beschermd gebied is voor dieren en geen afgezet terrein waar dieren worden vastgehouden. De slagboom geeft aan dat de mens er alleen maar gereduceerd toegang heeft en moet betalen om onderdeel te zijn van dit stukje bijzondere natuur. Dit vond ik een geweldige gedachte. Geen dierentuin dus, maar een gebied waar de mens in beperkte mate toegang tot heeft zodat de invloed beperkt blijft en de natuur zich kan ontwikkelen zoals ze altijd heeft gedaan. Een pure ervaring.
Eerste safarinacht
Bij aankomst werden de tenten opgezet aan de rand van de Zambezirivier. Comfortabele tenten met stretchers als bed en een bak water om je gezicht te wassen, maar ook met een bushdouche waar iedere morgen kokend water in een zak werd gegoten zodat je heerlijk kon douchen in de buitenlucht. Een geweldige ervaring (later ontdekte ik dat er ook zeer luxe tentenkamp zijn, Ruckomechi Camp in Mana Pools telt slechts 12 kamers met uitzicht op de Zambezirivier). Het uitzicht is onbeschrijfelijk. Ik zat op mijn stoel voor mijn tentje aan de rand van de Zambezi. In het water zaten nijlpaarden en krokodillen en 100 meter verder liepen olifanten zonder zich aan ons te storen. Aan de overzijde zag ik de bergen van Zambia. Daartussen de machtige Zambezirivier die we de vier erop volgende dagen per kano zouden gaan ontdekken. De zonsondergang over het water, de roze lucht, het stilvallen van de natuur bij de eerste schemering die overging in de eerste nachtelijke geluiden gaven me een gevoel dat ik nog nooit eerder had meegemaakt. Ver weg van de bewoonde wereld, ergens in Afrika, tussen de dieren, zat ik te denken aan wat de dag….. maar ook de nacht me zouden brengen. De hele dag in de buitenlucht en de vele eerste indrukken maakten dat ik tot mijn eigen verbazing al rond 21.00 in bed lag. Elke vorm van gevoel voor tijd was weg. Al snel viel ik in slaap wetend dat bij zonsopkomst rond 6 uur gewekt zouden worden voor het ontbijt.
Ik werd wakker en had geen idee van de tijd, maar zag door het muggengaas van mijn tent dat het buiten nog pikdonker was. Nee, het was nog donkerder, ik wist niet dat het zó donker kon zijn. De sterrenhemel was prachtig. En daar was ik, helemaal alleen in mijn tentje, met in gezelschap van slechts een gids, een kok en twee Australiërs. Net op het moment dat ik me bedacht hoe bijzonder het was dat ik vorige week nog in Nederland rondliep in een drukke stad, realiseerde ik me dat ik ergens wakker van was geworden. Ik keek door de linkerzijde van het muggengaas en er leek iets te bewegen. Het eigenaardige was dat het heel groot was, maar geen geluid gaf. Ik kon het niet plaatsen. Langzaam begonnen mijn ogen te wennen aan het donker. Ik schrok! Nee dat kon niet waar zijn… en toch wel… op een meter van mijn tent stond een volwassen olifant aan de boom te knagen waar mijn tentje onder stond. Een lichte paniek overviel me. Wat moet ik doen? Iedereen sliep en buiten het breken van de takken van de boom waar de olifant aan knaagde hoorde ik geen enkel geluid. Ook de gids en de kok sliepen. Hier lag ik dan in mijn eentje, slechts gescheiden door tentdoek, oog in oog met het grootste landdier op aarde. Ik besloot me stil te houden en bleef kijken naar de langzame eet bewegingen naast me….. hoe zou dit aflopen???
“Morning! Wake up! Safari time…. “ Ik schrok wakker…. Was ik in slaap gevallen? En zo ja, waar was de olifant of had ik het gedroomd? Dat zou wel heel bizar zijn. Ik durfde het eigenlijk niet te vragen. Bang om erachter te komen dat ik slechts gedroomd had over een olifant in het kamp. Op de vraag of ik lekker had geslapen, antwoordde ik bevestigend waarop de gids direct zei “Look at these tracks, we had a visitor in camp!“ En ja, rondom mijn tent zag je overal afdrukken van de olifant. Toen ik vertelde dat ik wakker was geweest en niet wist wat te doen, reageerde de gids dat zij ook wakker waren en alles in de gaten hielden. “This is Africa”. Vanaf dat moment wist ik dat ik het nieuwe paradijs had gevonden.
Kanosafari op de Zambezirivier
Na een echt Engels ontbijt werden de kano’s te water gelaten. Drie stuks (maximum is vijf). De gids ging in de eerste kano en de Australische dames in de tweede. De derde kano was voor mij en de kok/hulpgids. De belangrijkste regel was dat we de eerste kano met de gids in een rechte lijn moesten volgen. Op dat moment begreep ik nog niet waarom, maar deed netjes wat er werd gezegd. Het kanoën viel me reuze mee. De stroming op de Zambezi is nagenoeg nihil en omdat we stroomafwaarts gingen, waren er zelfs delen bij waar je je automatisch kon laten meevoeren door de rustige drift. Geruisloos gleden de drie kano’s over het water. Ik voelde me heel klein in een tweepersoonskano op die brede rivier met afwisselend hoge wanden waar duizenden bijeneters hun nestjes in hadden gemaakt. Als snel werd me duidelijk waarom we in een rechte lijn moesten kanoën en waarom we zoveel mogelijk door ondiep water peddelden. In tegenstelling tot wat ik dacht waren niet de krokodillen de gevaarlijke dieren (die schoten direct weg in het water als er een kano in de buurt kwam), maar waren het de nijlpaarden die de Zambezi bevolkten die je in de gaten moest houden. Nijlpaarden zijn grazers en hebben in basis niets met mensen. Bij onraad vluchten ze het liefst naar diep water waar ze veilig zijn. Het wordt pas gevaarlijk als er iets tussen hen en het diepe water in komt te liggen wat de vluchtroute afsluit. Een nijlpaard zal zich bij onraad niet laten tegenhouden en zijn 2000 tot 3000 kilo in de strijd gooien op weg naar het diepe water om daarbij alles wat op zijn pad komt te vermorzelen. Het verraderlijke zit hem in het feit dat nijlpaarden zeven minuten onder water kunnen blijven. Al die tijd zie je ze niet. En dus moet je exact het spoor van de gids volgen, daar waar hij vaart zitten geen nijlpaarden. Maar hoe kun je in godsnaam vier dagen lang over een rivier kanoën waar 10.000 nijlpaarden wonen zonder per ongeluk te dicht in de buurt van deze beesten te komen? Net als alles in Afrika, is het antwoord gemakkelijker dan de vraag, mits je de dieren begrijpt. Nijlpaarden zijn erg nieuwsgierig en door met je peddel op kano te kloppen horen de nijlpaarden je van verre aankomen. Zij komen dan direct naar boven en het enige wat je dan als gids doet, is ervoor zorgen dat je de nijlpaarden passeert aan de meest ondiepe zijde zodat zij altijd kunnen uitwijken naar het diepe gedeelte van de rivier. Deze rationele uitleg gaf me de rust terug en de rest van de tocht genoot ik van met name de fantastische natuur en de stilte.
Luisteren naar de stilte!
Naast de gezonde spanning, de mooie natuur en de heerlijke Afrikaanse buitenlucht, was het ervaren van de stilte misschien wel het meest bijzondere wat ik heb mogen waarnemen. Na twee dagen stroomafwaarts kanoën richting de grens met Mozambique werd ik steeds behendiger met het besturen van de kano. Ik genoot meer en meer en kreeg zelfs grip op de route die de gids nam waardoor ik alles om me heen optimaal opnam. In dit gebied werd niet gevlogen en er waren geen boten of auto’s, slechts drie kano’s die de rivier afzakten. Zo moet Dr. Livingstone het hebben ervaren toen hij met zijn team Afrika ontdekte en op zoek ging naar de bron van de Nijl. Het was de eerste keer in mijn leven dat ik echte stilte hoorde, geen tikken van een klok, kraken van een vloer, helemaal niets. De stilte werd hoogstens verstoord door een zeearend die een vis opdook uit het water, een wegschietende krokodil, drinkende olifanten of een weg zwemmende nijlpaard. Ik was in een andere wereld beland. Na drie dagen volledig afgezonderd van de rest van de wereld te zijn, realiseerde ik me dat ieder mens op aarde dit een keer moest hebben meegemaakt. ’s Avonds bij het kampvuur als we heerlijk zaten te eten en met elkaar de bijzondere ervaringen deelden, voelde ik me rijker dan ooit en wist ik dat ik dit met vele mensen zou willen delen.
Naschrift:
Ik heb sinds deze ervaring nog twee keer dezelfde tocht gemaakt. Eerst een jaar later met de eerste reizigers van ExperienceTravel en na anderhalve decennia nog eens tijdens de Jubileumreis ter viering van het 15 jarig bestaan. Ondanks de politieke ontwikkelingen in Zimbabwe is Mana Pools nog net zo puur als 20 jaar geleden. Gelukkig heeft politiek geen vat op de natuur en is de natuur er nog steeds de baas. Inmiddels zijn er in Mana Pools een drietal lodges waar u op onvervalste en tevens comfortabele wijze van dit park kunt genieten. Kanosafari behoort ook nog steeds tot de mogelijkheden als (halve) dagactiviteit. In combinatie met een jeep of loopsafari is de ervaring die u heden ten dage kunt ervaren nog net zo bijzonder als 20 jaar geleden. Een mooi alternatief voor Mana Pools is Zambezi National Park aan de overzijde van de rivier in Zambia.
Vergeet u niet hieronder aan te melden voor de nieuwsbrief, waarbij u om de week prachtige reisverhalen en overige reistips ontvangt.
