Tartu, culturele hoofdstad van Europa

In 2024 is de tweede stad van Estland Tartu aangewezen als culturele hoofdstad van Europa. Een goede keuze want Tartu heeft veel te bieden op het gebied van heden en verleden, en kan trots zijn op een behoorlijke culturele infrastructuur. In de loop van de eeuwen hebben verschillende volken hun sporen achtergelaten. Finoegrische stammen hebben er al voor de jaartelling een versterkte nederzetting gesticht; de Russische vorst Joerjev veroverde de plaats in de 11e eeuw. Nadat in de 13e eeuw de Teutoonse ridders de Baltische regio veroverde, werd aan de Emajõgi-rivier de handelsstad Dorpat gesticht die al snel lid werd van het Hanzeverbond, die handelsbetrekkingen onderhield met zowel West- als Oost-Europa. Dorpat was eveneens een bisschopsstad, waarvan de machtige bakstenen Domkerk op de Domheuvel nog steeds getuigt. Vanaf de 16e eeuw tot het begin van de 20e eeuw waren achtereenvolgens de Polen, de Zweden en de Russen heer en meester, terwijl de stad qua inwoners een Duits karakter heeft behouden karakter heeft gehouden. In 1920 werd Tartu de tweede stad van het onafhankelijke Estland. Thans telt de stad bijna 100.000 inwoners.

In 1632 werd door de Zweedse Koning Gustav Adolf ll een universtiteit opgericht, die in 1802 met toestemming van de Russische Tsaar nieuw leven werd ingeblazen. Ook nu is Tartu de prominente universiteitsstad waar studenten heel zichtbaar zijn in het stadsbeeld. Ondanks stadsbranden in de 18e eeuw en schade in de Tweede Wereldoorlog heeft Tartu nog steeds een relatief klein, maar piekfijn opgeknapte historische binnenstad met vele terrasjes, de statige universiteitsgebouwen en een fraaie botanische tuin. Aan de rand van de stad werd in 1909 het Nationaal Volksmuseum (ERM) gesticht, waarvoor in 2016 een futuristisch museum werd geopend op de landingsbaan van een voormalige luchtmachtbasis. Hier zijn mooie tentoonstellingen te zien over de geschiedenis van Estland en etnografische verzamelingen, maar ook een boeiende permanente tentoonstelling over het traditionele leven van de kleine Fin-Oegrische volken in Siberië en Lapland.

Als culturele hoofdstad heeft Tartu een ambitieus programma met meer dan 1000 grote en kleinere evenementen die Tartu en Zuid-Estland op de kaart van Europa gaan zetten. Daar zal ongetwijfeld veel zang bij zitten. Immers in 1869 werd hier het eerste Estse Zangen Dansfestival georganiseerd. Verder zijn er thema’s als ‘The Art of Survival’: de kennis, kunde en waarden die zullen helpen om een goed leven in de toekomst op te bouwen. Hoe men met behulp van de culturele erfenis kan leren voor de toekomst. Daarbij wil men kennis delen maar ook van anderen leren.

Voyage & Culture zal in 2024 verschillende excursies door de Baltische landen organiseren waarbij ook Tartu zal worden aangedaan. We overnachten in een landhuis in de Zuid-Estse natuur en zullen de cultuur van deze bijzondere stad in ons opnemen.