Mijn leven met Schubert

De Schubertiade viert dit jaar haar vijftigjarig bestaan. Mijn programmakeuze voor dit jaar staat in het teken van wat voor mij de hoogtepunten uit het oeuvre van Schubert betekenen. Het zal u niet verbazen dat mijn keuze viel op de twee grote liedcycli ‘die schöne Müllerin’ en ‘Winterreise’. Waarom?, zult u vragen. Welnu, zij belichamen de weg die alle stervelingen moeten gaan: die van leven en dood. Als we eenmaal toe zijn aan het laatste lied van ‘Winterreise’ “der Leiermann” is er een afscheid voelbaar, de onafwendbaarheid van de dood weergegeven in de tredmolen van de pianobegeleiding, maar tegelijkertijd is er hoop. De zanger vraagt of hij mee zal gaan met de Leiermann om zijn liederen te kunnen blijven zingen en dit is heel zinnebeeldig. Muziek kent geen einde, zij is altijd om ons heen, al willen we haar niet altijd horen... In de geschiedenis van de molenaar en zijn molenaarse zitten we midden in de puberteit van de jonge man. Hij denkt dat het allemaal zal lukken en roept daarom ook juichend uit: “Sie ist mein”, maar zoals dat gaat in de kalverliefde: zij laat hem vallen voor een koene jagersman. In ‘Winterreise’ vervolgen wij het tracé en komen uit bij een al verloren gegane liefde en hoe daar mee om te gaan. Bij beide cycli dus een verraad, maar op verschillende tijdstippen in het leven. Maar naast de liederen heeft Schubert in mijn hart nog een ander plekje en dat is het strijkkwartet dat mijns inziens haar hoogtepunt vindt in het laatste kwartet in G dur dat uit dezelfde periode stamt als ‘Winterreise’. Het tweede deel van dit monumentale kwartet met haar slepende droevige tred zou zo door Schubert van een tekst voorzien kunnen zijn geworden. Een tekst die alleen hij kende, maar die zeker in de trant zou zijn van bijvoorbeeld het lied ‘Der Wegweiser’. En dan natuurlijk de piano. Ook daar viel de keuze op een van de drie laatste sonates, alweer uit de laatste levensfase, die in A Dur. En ook hier weer in het langzame deel die slepende tred van de man die zich voortsleept door de sneeuw, op zoek naar betere tijden dan wel het einde. Nu niet direct het vrolijkste programma zult u denken, maar het brengt ons wel heel dichtbij de mens Schubert.